Τη μετατροπή της Σαχάρας από ζούγκλα σε έρημο πριν από χιλιάδες χρόνια και τα αίτια που προκαλούν τον σχηματισμό των νεραϊδόκυκλων στη Ναμίμπια, δύο μυστήρια της αφρικανικής ηπείρου, έλυσαν επιστήμονες στην Αμερική και τη Γερμανία. Κάποτε η Σαχάρα ήταν καταπράσινη με πλούσια πανίδα και χλωρίδα, λίμνες και λιβάδια, ιπποπόταμους και καμηλοπαρδάλεις. Ξαφνικά, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις που έχουν βρει οι επιστήμονες, το πράσινο εξαφανίστηκε και η γη ερημοποιήθηκε σε μια μεγάλη έκταση. Αυτό συνέβη πριν από 5.000 χρόνια και έχει καταχωριστεί στα επιστημονικά χρονικά ως μια από τις πιο δραστικές κλιματικές αλλαγές στην ιστορία του πλανήτη.
Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι η αλλαγή αυτή σημειώθηκε ταυτόχρονα σε ολόκληρο το βόρειο τμήμα της αφρικανικής ηπείρου, όπως καταδεικνύει μια νέα έρευνα που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Earth and Planetary Science Letters».
Τα ευρήματα προέρχονται από την ανάλυση αφρικανικής σκόνης που παρασύρθηκε προς τα δυτικά και έπεσε στον Ατλαντικό Ωκεανό. Οι ερευνητές μελέτησαν στρώματα σκόνης και λάσπης από τον βυθό του ωκεανού - με χρονική προέλευση μέχρι και πριν από 30.000 χρόνια - χρησιμοποιώντας πλοία με γεωτρύπανα.
Τα μεταβαλλόμενα επίπεδα σκόνης στα ιζήματα του βυθού αποκαλύπτουν στους επιστήμονες σημαντικά στοιχεία για το κλίμα της Αφρικής και τις αλλαγές του. Συγκεκριμένα, όσο περισσότερη η σκόνη τόσο πιο άνυδρες οι περιβαλλοντικές συνθήκες, ενώ λιγότερη σκόνη σημαίνει πιο υγρό περιβάλλον.
Η περίοδος που είναι γνωστή ως Αφρικανική Υγρή Περίοδος ξεκίνησε και τελείωσε απότομα, όπως έδειξαν τα ιζήματα. Ομως, προς το τέλος της, πριν από 6.000 χρόνια, η σκόνη ήταν στο 20% των σημερινών επιπέδων, πολύ λιγότερη δηλαδή από προηγούμενους υπολογισμούς.
Με βάση τα νέα ευρήματα, οι ειδικοί μπορούν να δημιουργήσουν κλιματικά μοντέλα για να καταλάβουν πώς συνδέονται οι κλιματικές μεταβολές με τα επίπεδα της σκόνης, όπως λέει ο Ντέιβιντ Μαγκί, παλαιοκλιματολόγος στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (MIT) και επικεφαλής της έρευνας. Η σκόνη της Σαχάρας βρίσκεται παντού στον βυθό των ωκεανών και των θαλασσών και παρασύρεται από τους ανέμους μέχρι την ευρωπαϊκή και τη βορειοαμερικανική ήπειρο. Πρόσφατα, μάλιστα, η παρουσία της ήταν ιδιαίτερα έντονη στην ατμόσφαιρα της Ελλάδας.
Οπως αναφέρεται σε παλαιότερο δημοσίευμα των «ΝΕΩΝ», τουλάχιστον 3,9 εκατ. τόνοι σκόνης μεταφέρονται κάθε χρόνο από τη Σαχάρα προς τη Μεσόγειο, σύμφωνα με έρευνα γάλλων ειδικών από την Εcole Νormale Superieure που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση «Νature» το 1986. Υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτό το φαινόμενο παρουσιάζεται άλλοτε με μεγαλύτερη και άλλοτε με μικρότερη συχνότητα εδώ και χιλιάδες χρόνια. Μάλιστα, έχει διατυπωθεί η εκτίμηση ότι ορισμένα παλαιοεδάφη που υπάρχουν στην Ελλάδα έχουν σχηματιστεί με τον χρόνο εξαιτίας των αλλεπάλληλων εναποθέσεων σκόνης από την αφρικανική έρημο.
Νέα κλιματικά μοντέλα
Οι επιστήμονες ελπίζουν να δημιουργήσουν νέα κλιματικά μοντέλα που θα μπορούν να αναπαραγάγουν τις περιόδους βροχοπτώσεων οι οποίες επικρατούσααν στη Βόρεια Αφρική πριν από 6.000 χρόνια.
Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι η αλλαγή αυτή σημειώθηκε ταυτόχρονα σε ολόκληρο το βόρειο τμήμα της αφρικανικής ηπείρου, όπως καταδεικνύει μια νέα έρευνα που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Earth and Planetary Science Letters».
Τα ευρήματα προέρχονται από την ανάλυση αφρικανικής σκόνης που παρασύρθηκε προς τα δυτικά και έπεσε στον Ατλαντικό Ωκεανό. Οι ερευνητές μελέτησαν στρώματα σκόνης και λάσπης από τον βυθό του ωκεανού - με χρονική προέλευση μέχρι και πριν από 30.000 χρόνια - χρησιμοποιώντας πλοία με γεωτρύπανα.
Τα μεταβαλλόμενα επίπεδα σκόνης στα ιζήματα του βυθού αποκαλύπτουν στους επιστήμονες σημαντικά στοιχεία για το κλίμα της Αφρικής και τις αλλαγές του. Συγκεκριμένα, όσο περισσότερη η σκόνη τόσο πιο άνυδρες οι περιβαλλοντικές συνθήκες, ενώ λιγότερη σκόνη σημαίνει πιο υγρό περιβάλλον.
Η περίοδος που είναι γνωστή ως Αφρικανική Υγρή Περίοδος ξεκίνησε και τελείωσε απότομα, όπως έδειξαν τα ιζήματα. Ομως, προς το τέλος της, πριν από 6.000 χρόνια, η σκόνη ήταν στο 20% των σημερινών επιπέδων, πολύ λιγότερη δηλαδή από προηγούμενους υπολογισμούς.
Με βάση τα νέα ευρήματα, οι ειδικοί μπορούν να δημιουργήσουν κλιματικά μοντέλα για να καταλάβουν πώς συνδέονται οι κλιματικές μεταβολές με τα επίπεδα της σκόνης, όπως λέει ο Ντέιβιντ Μαγκί, παλαιοκλιματολόγος στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (MIT) και επικεφαλής της έρευνας. Η σκόνη της Σαχάρας βρίσκεται παντού στον βυθό των ωκεανών και των θαλασσών και παρασύρεται από τους ανέμους μέχρι την ευρωπαϊκή και τη βορειοαμερικανική ήπειρο. Πρόσφατα, μάλιστα, η παρουσία της ήταν ιδιαίτερα έντονη στην ατμόσφαιρα της Ελλάδας.
Οπως αναφέρεται σε παλαιότερο δημοσίευμα των «ΝΕΩΝ», τουλάχιστον 3,9 εκατ. τόνοι σκόνης μεταφέρονται κάθε χρόνο από τη Σαχάρα προς τη Μεσόγειο, σύμφωνα με έρευνα γάλλων ειδικών από την Εcole Νormale Superieure που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση «Νature» το 1986. Υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτό το φαινόμενο παρουσιάζεται άλλοτε με μεγαλύτερη και άλλοτε με μικρότερη συχνότητα εδώ και χιλιάδες χρόνια. Μάλιστα, έχει διατυπωθεί η εκτίμηση ότι ορισμένα παλαιοεδάφη που υπάρχουν στην Ελλάδα έχουν σχηματιστεί με τον χρόνο εξαιτίας των αλλεπάλληλων εναποθέσεων σκόνης από την αφρικανική έρημο.
Νέα κλιματικά μοντέλα
Οι επιστήμονες ελπίζουν να δημιουργήσουν νέα κλιματικά μοντέλα που θα μπορούν να αναπαραγάγουν τις περιόδους βροχοπτώσεων οι οποίες επικρατούσααν στη Βόρεια Αφρική πριν από 6.000 χρόνια.