Ο Δωρόθεος ήταν Έλληνας λόγιος του 16ου αιώνα. Καταγόταν από τη Θεσσαλονίκη και ήταν πρόγονος του Δαμασκηνού Στουδίτη. Ήταν μαθητής του Θεοφάνη Ελεαβούλκου. Προχειρίστηκε αρχικά μητροπολίτης Λακεδαιμονίας και αργότερα μητροπολίτης Μονεμβασίας. Ήλθε στην Μολδαβία το 1589 και φιλοξενήθηκε ευμενώς από τον ηγεμόνα Πέτρο Πέρκλο και τον γαμπρό του Ιωάννη Ζώτο, τον επονομαζόμενο Τζιγαρά. Ο ηγεμόνας Πέτρος Πέρκλος τον παρότρυνε να γράψει τον πασίγνωστο «Χρονογράφο»,αρχίζοντας από κτήσεως κόσμου, και φτάνοντας μέχρι το 1629, το έτος θανάτου του Ιωάννη Κορνάρου, δούκα των Ενετών. Το βιβλίο αυτό χρησίμευσε επί διακόσια χρόνια ως το μόνο ιστορικό βιβλίο που διέθετε ο Ελληνικός λαός.
Το αποσπάσματα από την Ιστορία του Κόσμου από τον Μητροπολίτη Μονεμβασίας Δωρόθεο το 1631.
ΤΑ ΓΕΝΗ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Εβραίοι, Σύροι, Χαλδαίοι, Μήδοι, Πέρσαι, Άραβες,Χαμπαισαίοι, Μαγνηδαίοι, Τάνοι, Χαλαμονίται, Σαρακηνοί, Κάσσιοι, Αλβανίται, Παρθοί, Ινδοί,Αιθίοπες, Αιγύπτιοι, Λίβυοι, Χεταίοι, Σαψοί, Ελαμίται, Φερεζαίοι, Γεργεσαίοι, Ιδουμαίοι, Σαμαρίται, Φοίνικες, Κλαγομένοι, Σπυριανοί, Κασιανοί, Πίσηδες, Παφλαγίνες, Γαλάται, Φράγγοι, Έλληνες, Θετταλοί, Μακεδόνες, Γίγαντες, Δάρδανοι, Σαυρομάται, Γερμανοί, Ισπανοί,Αλαμάνοι, Νιασοίροι, Δαλμάται, Ρωμαίοι, Λατίνοι,Λιγεροί, Λελιακοί, Ινδιάνοι, Βρετανοί, Βούλγαροι,Ρούσοι, Τούρκοι, Τατάροι, Μονοκέρατοι, Κυνοκέφαλοι,Πίθηκοι, Ουγκλέζοι, Ίβηροι, Σκύθες, Καπαδόκαι, Κυρηναίοι, Κατελανοί, Βλάχοι, Σικελοί, Ούγκορι, Λέχοι, Τζαρκάσοι, Λάζοι.
Σελίδα 205: Οι Σαυρομάται είναι έθνος μικρόν κ ελεεινόν, κ έκαμαν πόλεμον εις τους Ρωμαίους,κ ενικήθησαν οιΣαυρομάται νίκην μεγάλην, κ έστειλαν αποκρισιαρίους εις τους Ρωμαίους ζητούντες αγάπην.
Κ ιδών αυτούς ο Βασιλεύς,ηρώτησεν αυτούς, εαν όλοι οι Σαυρομάται είναι όπως μικροί ταπεινοί κ ελεεινοί εις τα κορμίαν αυτών ωσάν αυτούς. Οι δε Σαυρομάται απεκρίθησαν ότι ημείς είμεθεν οι καλλιώτεροι και μεγαλύτεροι εις θεωρίαν από όλους τους άλλους.
Τότε ο Βασιλεύς έκραξε φωνή μεγάλην και είπεν. Είς κακήν τύχην των Ρωμαίων εβασίλευσεν Ουαλεντινιανός, εαν οιΣαυρομάται, τοιούτοι μικροί κ άτυχοι, μάχονται τους ενδοξοτάτους Ρωμαίους. Τι κάμνει χρείαν να λέγωμεν δια άλλους μεγάλους και ανδρείουςΚαι εχτύπησε τότε ο Σαυρομάτης τας παλάμας αυτού μεγάλως.
Και από τη βία της φωνής και τω μεγάλω χτύπω των χεριών του ερράγη μια φλέβα του βασιλέως και έδραμεν αίμα πολύ κ απέθανεν ούτος εις ένα Καστέλλι της Γαλλίας.
Σελίδα 206: Εγεννήθη δε κ εις την Αντιόχειαν παιδί,κ είχεν εις την μέσην του μετώπου οφθαλμόν έναν. Είχε δε χείρας δ ΄ και πόδας δ ΄
Σελίδα 243: Εν αυτώ τω χρόνω εφάνη μια γυναίκα από την Κιλικίαν, και ήτον μεγάλην ώσαν εκείνοι οι παλαιοί Γίγαντες, κ ήτον υψηλότερη από τον υψηλότατον άνθρωπον όπου να ευρίσκεται στον Κόσμον πήχην μιαν, και πλατεία πολλά εις το κορμί, κ επερπάτειεν απο Κάστρον εις Κάστρον κ έπαιρνε από πάσα εργαστήρι από μιαν φόλαν.
Σελίδα 262: Τω δε, ιν΄. χρόνω της αυτού βασιλείας εφάνησαν εις τον Νείλον Ποταμόν, εις το μέρος όπου ανατέλει ο Ήλιος, δύω ζώα, κ είχαν ανθρώπου μορφήν, το ένα αρσενικόν και το άλλο θυληκόν κ εστάθησαν θ ΄ώραις έξω από τον ποταμόν, έως ου τα είδεν ο Λαός όλος.
Και το αρσενικόν ήταν γυμνόν εώς εις τον ομφαλόν,το δε θυληκόν εφαίνοντο τα βυζία, κ εβγήκαν ως κροκόδειλοι και έφαγαν πολλούς ανθρώπους.
Το αποσπάσματα από την Ιστορία του Κόσμου από τον Μητροπολίτη Μονεμβασίας Δωρόθεο το 1631.
ΤΑ ΓΕΝΗ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Εβραίοι, Σύροι, Χαλδαίοι, Μήδοι, Πέρσαι, Άραβες,Χαμπαισαίοι, Μαγνηδαίοι, Τάνοι, Χαλαμονίται, Σαρακηνοί, Κάσσιοι, Αλβανίται, Παρθοί, Ινδοί,Αιθίοπες, Αιγύπτιοι, Λίβυοι, Χεταίοι, Σαψοί, Ελαμίται, Φερεζαίοι, Γεργεσαίοι, Ιδουμαίοι, Σαμαρίται, Φοίνικες, Κλαγομένοι, Σπυριανοί, Κασιανοί, Πίσηδες, Παφλαγίνες, Γαλάται, Φράγγοι, Έλληνες, Θετταλοί, Μακεδόνες, Γίγαντες, Δάρδανοι, Σαυρομάται, Γερμανοί, Ισπανοί,Αλαμάνοι, Νιασοίροι, Δαλμάται, Ρωμαίοι, Λατίνοι,Λιγεροί, Λελιακοί, Ινδιάνοι, Βρετανοί, Βούλγαροι,Ρούσοι, Τούρκοι, Τατάροι, Μονοκέρατοι, Κυνοκέφαλοι,Πίθηκοι, Ουγκλέζοι, Ίβηροι, Σκύθες, Καπαδόκαι, Κυρηναίοι, Κατελανοί, Βλάχοι, Σικελοί, Ούγκορι, Λέχοι, Τζαρκάσοι, Λάζοι.
Σελίδα 205: Οι Σαυρομάται είναι έθνος μικρόν κ ελεεινόν, κ έκαμαν πόλεμον εις τους Ρωμαίους,κ ενικήθησαν οιΣαυρομάται νίκην μεγάλην, κ έστειλαν αποκρισιαρίους εις τους Ρωμαίους ζητούντες αγάπην.
Κ ιδών αυτούς ο Βασιλεύς,ηρώτησεν αυτούς, εαν όλοι οι Σαυρομάται είναι όπως μικροί ταπεινοί κ ελεεινοί εις τα κορμίαν αυτών ωσάν αυτούς. Οι δε Σαυρομάται απεκρίθησαν ότι ημείς είμεθεν οι καλλιώτεροι και μεγαλύτεροι εις θεωρίαν από όλους τους άλλους.
Τότε ο Βασιλεύς έκραξε φωνή μεγάλην και είπεν. Είς κακήν τύχην των Ρωμαίων εβασίλευσεν Ουαλεντινιανός, εαν οιΣαυρομάται, τοιούτοι μικροί κ άτυχοι, μάχονται τους ενδοξοτάτους Ρωμαίους. Τι κάμνει χρείαν να λέγωμεν δια άλλους μεγάλους και ανδρείουςΚαι εχτύπησε τότε ο Σαυρομάτης τας παλάμας αυτού μεγάλως.
Και από τη βία της φωνής και τω μεγάλω χτύπω των χεριών του ερράγη μια φλέβα του βασιλέως και έδραμεν αίμα πολύ κ απέθανεν ούτος εις ένα Καστέλλι της Γαλλίας.
Σελίδα 206: Εγεννήθη δε κ εις την Αντιόχειαν παιδί,κ είχεν εις την μέσην του μετώπου οφθαλμόν έναν. Είχε δε χείρας δ ΄ και πόδας δ ΄
Σελίδα 243: Εν αυτώ τω χρόνω εφάνη μια γυναίκα από την Κιλικίαν, και ήτον μεγάλην ώσαν εκείνοι οι παλαιοί Γίγαντες, κ ήτον υψηλότερη από τον υψηλότατον άνθρωπον όπου να ευρίσκεται στον Κόσμον πήχην μιαν, και πλατεία πολλά εις το κορμί, κ επερπάτειεν απο Κάστρον εις Κάστρον κ έπαιρνε από πάσα εργαστήρι από μιαν φόλαν.
Σελίδα 262: Τω δε, ιν΄. χρόνω της αυτού βασιλείας εφάνησαν εις τον Νείλον Ποταμόν, εις το μέρος όπου ανατέλει ο Ήλιος, δύω ζώα, κ είχαν ανθρώπου μορφήν, το ένα αρσενικόν και το άλλο θυληκόν κ εστάθησαν θ ΄ώραις έξω από τον ποταμόν, έως ου τα είδεν ο Λαός όλος.
Και το αρσενικόν ήταν γυμνόν εώς εις τον ομφαλόν,το δε θυληκόν εφαίνοντο τα βυζία, κ εβγήκαν ως κροκόδειλοι και έφαγαν πολλούς ανθρώπους.